Logo PDKiNs
Narzędziownias
Warsztatys
Ekspozycjes
Maszyna elektrostatyczna Whimshursta
Klasyczne urządzenie służące do wytwarzania ładunków elektrycznych i przeprowadzania eksperymentów i pokazów naukowych z elektrostatyki. Model zaprojektowany i produkowany we wczesnym etapie w FPN Poznań, jest w niewiele zmienionej formie oferowany do dziś przez ostatnią istniejącą fabrykę pomocy naukowych – FPN Nysa. Wzór będący autorskim projektem polskich twórców z lat 50. ubiegłego wieku, przez dziesięciolecia służył wiernie w szkolnych pracowniach fizycznych. Doceniony przez dydaktyków z kraju i zagranicy był inspiracją dla innych producentów przyrządów szkolnych. Na przestrzeni lat zmieniały się zasadniczo jedynie materiały używane do produkcji, podstawowa forma, wygląd i proporcje elementów maszyny pozostała niezmienną…
Maszyna Whimshursta posiada dwie tarcze wykonane z tworzywa sztucznego (w pierwszych modelach był to ebonit, w ostatnich seriach, pleksiglas). Tarcze ustawione są blisko siebie (ale nie stykają się ze sobą) i obracają się przeciwbieżnie dzięki przekładni pasowej, która napędzana jest przy pomocy korbki. Na zewnętrznej powierzchni każdej tarczy znajdują się rozmieszczone po obwodzie metalizowane paski (wcześniej wykonywane z aluminiowej folii, później malowane aluminiową farbą). Dla większej trwałości i lepszego styku, na każdym pasku umieszczono płaski łeb dużej pineski. Pełnią one rolę kontaktów, z którymi stykają się metalowe miotełki prętów przenoszących ładunki między segmentami tarcz. Na wysokości osi tarcz, wzdłuż średnicy, zamontowane są dwa pręty wyposażone w grzebienie o kształcie litery „u”. Obejmują one tarcze nie dotykając ich, a za zadanie mają zbieranie ładunków i odprowadzanie ich do iskiernika. Iskiernikiem są kuliste konduktory, przymocowane do prętów z bakelitowymi uchwytami.
 
Każdy zespół połączony jest z butelką lejdejską, które zamocowano symetrycznie na podstawie maszyny, po obu stronach przekładni i tarcz. Pionowy wspornik utrzymujący tarcze i mechanizm napędowy w pierwszych modelach wykonany był w formie metalowego odlewu. Podobnie jak w przypadku innych przyrządów, w początkowej fazie produkcji podstawa maszyny wykonywana była z lakierowanego drewna, które w późniejszym czasie zastępowano płytą okleinową. Na fotografiach można obejrzeć dwa modele maszyny elektrostatycznej Whimshursta pochodzące z dwóch różnych okresów produkcji.

* UWAGA! Przepis na specjalną przeglądarkę do oglądania Stereofotografii jest w NARZĘDZIOWNI.